Modernizacje wagonów
W celu poprawy komfortu i wygody podróżowania Tramwaje Śląskie modernizują i remontują posiadane wagony. Tradycyjne remonty bieżące i kapitalne, które prowadzone są w wyspecjalizowanej jednosce wykonawczej Spółki – Zakładzie Usługowo Remontowym w Chorzowie Batorym, mają na celu wymianę zużytych elementów, naprawę uszkodzonych podzespołów oraz poprawę komfortu pracy motorniczego i podróży dla pasażerów – standardem jest obecnie wymiana siedzeń na tapicerowane, czy wydajniejszego systemu ogrzewania. Oprócz takich remontów Spółka prowadzi modernizacje wagonów – tu zakres prac jest większy i obejmuje w zależności od wariantu – zmianę wyglądu wagonu lub modernizację układu napędowego na energooszczędny.
W latach 2000-2001 w warsztatach w Chorzowie Batorym i Będzinie przeprowadzono modernizację ośmiu wagonów typu 105Na, które po modernizacji uznano jako typ 105N-2K. Modernizacja polegała na wprowadzeniu podzespołów, elementów i instalacji poprawiających funkcjonowanie sterowania napędem tramwaju i zasilania pokładowego oraz poprawiających estetykę i funkcjonalność wnętrza wagonu. W modernizowanych wagonach zastosowano:
- impulsowy układ rozruchu i hamowania oparty na tyrystorach w technologii GTO łódzkiej firmy Woltan,
- przetwornicę statyczną (kompaktowy zespół przetwornicy i wentylatorów z silnikami asynchronicznymi) firmy ADtranz (tylko w wagonach modernizowanych w roku 2001, wcześniej montowano zwykłą przetwornicę mechaniczną z wyciszeniem jej komory),
- przekształtnik 40/24V o podwyższonej mocy do 1,8 kW firmy Enika,
- ogrzewanie przedziału pasażerskiego za pomocą termowentylatorów (firmy Szydłowiec),
- siedzenia pasażerskie tapicerowane, wandaloodporne (firmy Ster),
- wykładzinę podłogową antypoślizgową,
- nowe rozwiązania pulpitów, ogrzewania i wentylacji kabiny motorniczego.
Ponadto, standardowo jak przy każdym remoncie kapitalnym wprowadzono tylny pulpit manewrowy, płaty drzwi z tworzywa sztucznego i poręcze malowane proszkowo. Zastosowane zmiany w układzie elektrycznym przyczyniają się do wyeliminowania najbardziej zawodnych i wymagających stałego dozoru i pracochłonnej obsługi elementów układu klasycznego, czyli rozrusznika, dużej ilości styczników i elektromaszynowej przetwornicy. Zmodernizowane wagony charakteryzują się zwiększoną gotowością techniczną wynoszącą ok.90% (klasyczne wagony 105N/Na osiągają gotowość rzędu 76-80%). Zastosowanie impulsowego układu skutkuje oszczędnościami energii w granicach 20% (bez rekuperacji). W wagonach zmodernizowanych zostaje podwyższony komfort podróżowania, zmniejszeniu ulega emisja hałasu zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz wagonu, poprawiają się warunki pracy na stanowisku motorniczego.
W 2000 roku modernizacje przeszły wagony 677, 678, 739 i 740, a w 2001 roku – 347, 374, 614 i 718 (wagon 739 został w roku 2004 skasowany, a jego aparaturę układu impulsowego przeniesiono do wagonu 790):
Kolejna seria modernizacji odbyła się w latach 2007-2009. Tym razem zdecydowano się na zlecenie wykonania remontów firmom zewnętrznym wybranym w postępowaniach przetargowych. Remonty wagonów przeprowadzane były w dwóch firmach – Modertrans Poznań i MPK Łódź, różnią się między sobą wyglądem i niektórymi rozwiązaniami technicznymi. Wszystkie zmodernizowane wagony otrzymały nowe, wykonane z tworzyw sztucznych, moduły ściany przedniej i tylnej o nowej stylistyce. Wewnątrz wagonów zamontowano tapicerowane siedzenia i antypoślizgową wykładzinę podłogową. Nowy układ grzewczy oparty jest na systemie termowentylatorów. Zainstalowano również nowe napędy drzwi, które pracują ciszej i spokojniej niż starsze modele oraz posiadają zabezpieczenie przed przypadkowym przytrzaśnięciem pasażera. W kabinach motorniczych wprowadzony nowy pulpit i ogrzewanie. Układ elektryczny w wagonach remontowanych w Poznaniu pozostał bez zmian, zainstalowano jedynie unowocześnione klasyczne układy elektromechaniczne. MPK Łódź zmodernizowało układ napędowy wagonów instalując energoelektroniczne układy tyrystorowe z funkcją rekuperacji (zwrotu) energii elektrycznej do sieci trakcyjnej (podczas hamowania). Układy te dają ok. 25-30% oszczędności w zużyciu energii w porównaniu z tradycyjnym napędem. Wagony te określano jako typ 105 2K. Wszystkie zmodernizowane wagony wyposażono w przetwornice statyczne o zmniejszonej emisji wibracji i hałasu.
W firmie Modertrans Poznań przeprowadzono remont wagonów 535 i 788:
MPK Łódź przeprowadziło modernizację wagonów 737, 759, 777, 779 i 782:
Wiosną 2008 roku Tramwaje Śląskie wraz KZK GOP ogłosiły konkurs w którym to pasażerowie mogli oceniać jakość i wygodę zmodernizowanych wagonów. Udział w głosowaniu wzięło prawie 3 tys. osób. Prawie 1000 osób swoje głosy zdecydowało się rozbudować o – nieraz bardzo obszerny – komentarz na temat nowych wagonów. Pasażerowie oceniali wygląd zewnętrzny wagonów, ich wnętrze, komfort i wygodę podróżowania. Mogli także zdecydować, która wersja podoba im się najbardziej. Ogółem najwięcej głosów zebrał wagon remontowany przez firmę MPK Łódź – 4769, zaraz za nim uplasował się poznański Modertrans – 4470. Wagony modernizowane w chorzowskim ZUR otrzymały 2301 głosów. Wśród komentarzy często przewijało się stwierdzenie, iż wyjściem idealnym byłoby połączenie wyglądu zewnętrznego proponowanego przez MPK Łódź z wnętrzem wykonanym w Poznaniu. Te opinie znalazły odzwierciedlenie w głosowaniu – zdaniem ankietowanych najładniejszy wygląd zewnętrzny mają wagony remontowane w Łodzi – 1450 głosów (Modertrans Poznań 923, ZUR Chorzów 512). Najbardziej do gustu oceniającym przypadło natomiast wnętrze wagonu wykonane w Poznaniu – 1412 (MPK Łódź 848, ZUR Chorzów 625). Podobnie kształtowała się ilość głosów dotycząca komfortu podróżowania wagonami remontowanymi w Łodzi i Poznaniu. Na te pierwsze głosowało 1150 osób, drugie – 1126. Propozycja ZUR Chorzów zdobyła uznanie w oczach 609 głosujących. Głosujący stwierdzili, że ogólnie najbardziej podoba się im propozycja firmy z Łodzi (1321 głosów), na miejscu drugim znalazły się wagony remontowane w Poznaniu (1009), na trzecim w ZUR Chorzów (555 głosów).
Wagon 791 przeszedł remont kapitalny w Zakładzie Usługowo Remontowym w Chorzowie Batorym:
Dodatkowo prawie 1000 osób zdecydowało się nie tylko na oddanie głosu, ale także uzupełnienie go komentarzem. Oceniający zwracali uwagę na wygląd zewnętrzny (sugestie dotyczące m.in. kolorystyki – głównie zewnętrznej strony wagonów), wygody podróżowania (m.in. opinie dotyczące miejsc siedzących, sugestie co do wprowadzenia elektronicznych wyświetlaczy). Osoby broniące propozycji firmy chorzowskiej podkreślały, że po tym remoncie tramwaj zachował swój tradycyjny wygląd, zwolennikom tej wersji nie podobały się “udziwnienia” proponowane przez pozostałe zakłady. Osoby wypowiadające się na temat propozycji poznańskiej często raziły futurystyczne ściany przednie i tylne, które ich zdaniem nie współgrają z częścią środkową wagonu. W ocenie innych pasażerów – właśnie te elementy były silną stroną propozycji poznańskiej. Oceniający zwracali także uwagę na wygodę podróżowania – ciche wnętrze wagonów, bezszelestnie zamykające się drzwi. Generalnie – z głosów oceniających wynika, że inicjatywa Tramwajów Śląskich przyjęta została przychylnie, a pomysł modernizacji podoba się pasażerom.
Jesienią 2008 roku ogłoszony został kolejny przetarg na remonty wagonów – wygrała go firma MPK Łódź i począwszy od października rozpoczęły się prace. Tym razem zmodernizowanych zostało aż 20 wagonów. Wyjechały na trasy – na zdjęciach wagony 693 i 694 (Zawodzie) przed i po remoncie:
Na bieżąco prowadzone są prace remontowe o mniejszym zakresie robót, poprawiające cechy techniczno-eksploatacyjne wagonów oraz estetykę pojazdu:
Począwszy od roku 2012 do roku 2014 modernizowane były kolejne wagony tramwajowe typu 105Na w ramach projektu pn.: „Modernizacja infrastruktury tramwajowej i trolejbusowej w Aglomeracji Górnośląskiej wraz z infrastrukturą towarzyszącą”, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Modernizacji podlegało 75 wagonów z czego 45 sztuk było realizowanych przez wykonawcę zewnętrznego tj. konsorcjum: Modertrans Poznań Sp. z o.o. i MPK Łódź Sp. z o.o. oraz 30 sztuk siłami własnymi Spółki przez Zakład Usługowo Remontowy w Chorzowie (ZUR). Wagony zmodernizowane przez konsorcjum są oznaczone typem 105N HF 11 AC, a zmodernizowane przez ZUR typem 105NF S.
Celem modernizacji była poprawa efektywności i niezawodności prowadzenia komunikacji tramwajowej przez zwiększenie funkcjonalności i bezpieczeństwa eksploatacji wagonów, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, wydłużenie żywotności konstrukcji, poprawa ergonomii stanowiska pracy motorniczego oraz polepszenie estetyki zewnętrznej i wewnętrznej wagonów, komfortu i bezpieczeństwa podróżowania, zmniejszenie emitowanej przez wagony energii wibroakustycznej.
Powyższe uzyskano poprzez:
- wprowadzenie nowego „design-u” zewnętrznego wagonu i wystroju wnętrza, w tym zamontowanie siedzeń pasażerskich tapicerowanych z umieszczonym na nich wybranym w drodze konkursu logo Spółki,
- zastosowanie asynchronicznego napędu prądu przemiennego z falownikami wykonanymi w technologii IGBT, który pozwala na oszczędność energii zarówno podczas rozruchu tramwaju, jak i przy hamowaniu tzw. rekuperacyjnym polegającym na odzysku energii do sieci trakcyjnej,
- zastosowanie przetwornicy statycznej,
- wprowadzenie nowego układu drzwiowego z systemem zabezpieczenia pasażera przed przychwyceniem,
- montaż w wózkach tramwajowych piasecznic i mechanizmu hamulca szczękowego z samoregulacją luzu,
- zastosowanie klimatyzatora w kabinie motorniczego, systemu grzewczego w oparciu o termowentylatory w przedziale pasażerskim.
W wagonach tych po raz pierwszy zainstalowano system monitoringu przestrzeni pasażerskiej, kabiny motorniczego i toru jazdy.