Zbliża się 100. rocznica II Powstania Śląskiego. Podobnie jak przed rokiem, na tę okoliczność uruchomiony zostanie wyjątkowy powstańczy tramwaj, który tym razem zagości także w 4 miastach poza naszym regionem. W Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii Tramwaj powstańczy do Niepodległej wyruszy już w poniedziałek 17 sierpnia.

W Katowicach inauguracja obchodów 100-lecia II Powstania Śląskiego nastąpi 17 sierpnia 2020 r., dokładnie w 100. rocznicę zabójstwa doktora Andrzeja Mielęckiego. O 10:00 w Muzeum Historii Katowic przy ul. Szafranka 9 odbędzie się sympozjum pt. „Rok 1920 w Katowicach. W setną rocznicę wybuchu II Powstania Śląskiego”. O 14:00 zaplanowano upamiętnienie 100. rocznicy zabójstwa doktora Mielęckiego przy ul. Warszawskiej 14, a niedługo później swoją tegoroczną podróż zainauguruje tramwaj powstańczy. Punktualnie o 14:30 Tramwaj powstańczy do Niepodległej wyruszy z przystanku Katowice Rynek/Teatr Śląski. Następnie będzie kursował po wybranych miastach GZM w godzinach popołudniowych codziennie do 25 sierpnia, czyli daty zakończenia II Powstania Śląskiego. Szczegółowy rozkład jazdy dostępny jest na stronie Zarządu Transportu Metropolitalnego.

W tym roku tramwaj powstańczy wyrusza w Polskę. W dniach 20-25 sierpnia 2020 r., w ramach obchodów 100-lecia II Powstania Śląskiego, Tramwaj powstańczy do Niepodległej upamiętniający to wydarzenie, poza Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią pojawi się także na torach w: Gdańsku, Krakowie, Poznaniu i Warszawie. Historyczne wagony we wszystkich miastach oznaczone zostaną jako linia nr 100, oklejony na zewnątrz grafikami z historycznymi treściami o Powstaniach Śląskich i drodze Śląska do odrodzonego, niepodległego państwa polskiego. Każdy podróżujący otrzyma bilet edukacyjny do Niepodległej zawierający kalendarium Powstań Śląskich.

Zachęcamy do podróży Tramwajem powstańczym do Niepodległej, który jest doskonałym miejscem, by zgłębić bądź odświeżyć sobie wiedzę o powstańczej drodze Śląska do Polski. Ubiegłoroczne obchody 100-lecia I Powstania Śląskiego, organizowane przez Muzeum Powstań Śląskich we współpracy ze spółką Tramwaje Śląskie S.A., zostały zwycięzcą plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku 2019. To najlepsza rekomendacja, by wziąć aktywny udział w tegorocznych obchodach. Więcej informacji o wydarzeniach związanych z obchodami 100. rocznicy II Powstania Śląskiego znaleźć można na stronie internetowej Muzeum Powstań Śląskich.

Projekt jest realizowany przez Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach w partnerstwie z: IPN o/Katowice, Instytutem Historii Uniwersytetu Śląskiego, Związkiem Harcerstwa Rzeczypospolitej, Chorągwią Śląską ZHP.

Projekt został dofinansowany ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach programu Dotacyjnego “Niepodległa”.

O Powstaniu

Jedną z przyczyn wybuchu II Powstania Śląskiego była śmierć zasłużonego dla polskości na Górnym Śląsku działacza i lekarza Andrzeja Mielęckiego. 17 sierpnia 1920 roku w Katowicach doszło do zamieszek wywołanych przez Niemców na wieści z frontu wojny polsko-bolszewickiej. Na ulicy, przy której mieszkał doktor Mielęcki, do bojówek demolujących polskie sklepy oddali strzały francuscy żołnierze patrolujący miasto. Kiedy doktor wyszedł z domu, by udzielić pomocy rannym, zaatakowali go niemieccy bojówkarze, wspierani przez – oficjalnie bezstronną – policję bezpieczeństwa Sicherheitspolizei (Sipo). Rannego wyciągnęli jeszcze z ambulansu, a następnie skatowane ciało wrzucili do Rawy.

Aby udowodnić stronniczość Sipo, Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska wydała rozkaz rozpoczęcia powstania w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku. Walki wybuchły jednocześnie w powiatach: pszczyńskim, rybnickim, katowickim, lublinieckim, tarnogórskim, toszecko-gliwickim i zabrskim. Walczono także w rejonie linii Opole-Krasiejów-Dobrodzień oraz w Raciborzu i Koźlu. Powstańcy opanowali większość strategicznych terenów przemysłowych, z wyjątkiem dużych miast. Niemieckie garnizony Sipo zostały otoczone w koszarach, co uniemożliwiało jakiekolwiek działania odwetowe. W tym czasie powstańcy rozbrajali i opróżniali składy niemieckiej broni i amunicji.

Oddziały alianckie przychylnie odnosiły się do działań powstańczych, co miało ogromny wpływ na rezultat powstania. Widząc brak reakcji Komisji Międzysojuszniczej na interpelacje dotyczące sankcji wobec powstańców, strona niemiecka zgodziła się na warunki zawieszenia broni. Jedną z najważniejszych spraw była zgoda na zlikwidowanie policji Sipo. W jej miejsce powołano mieszaną, polsko-niemiecką policję plebiscytową Abstimmungspolizei (Apo). Podstawowy cel powstańców został osiągnięty, w związku z czym 25 sierpnia 1920 roku II Powstanie Śląskie zakończono.

Opracowanie:
Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach